Vandaag ben ik gereden tot voorbij Trondheim, de op twee na (na Oslo en Bergen) grootste stad van Noorwegen. Hier kampt men met grote hoogteverschillen. Toch wilde het stadsbestuur het gebruik van fietsen stimuleren. De straat Brubakken voert je de oude binnenstad uit. Maar een stuk van 130 meter lang voert zò steil de berg op (met een helling van 10 – 18%) dat het bijna niet fietsend af te leggen is. Daarom is hier in 1993 (in 2013 vernieuwd) langs het trottoir een soort combinatie van tramrails en een loopband aangelegd. Het systeem wordt Trampe genoemd, officieel: CycloCable. Als je zittend op je fiets, je linkervoet op de trapper houdt en je zet je rechtervoet op een klein platform dan kun je met fiets en al omhoog geduwd worden met een snelheid van 1,5 meter per seconde. Ook voor kinderwagens of rolstoelen is het een handig systeem. De Trampe is overdag en in de zomermaanden in werking en het gebruik ervan is gratis.
Wil je in Noorwegen drank kopen die meer dan 4,75% alcohol bevat, dan moet je naar de Polet, of voluit: de Vinmonopolet. Dat is een winkel die er zo onaantrekkelijk mogelijk uitziet en waar alleen alcoholische drank te koop is. De winkels worden door de staat geëxploiteerd en ze zien er over het hele land hetzelfde uit. Onder TL licht staan uniforme stellingen volgepropt met flessen. Bij de ingang word je bedolven onder de affiches en folders waarin drankgebruik wordt ontmoedigd. De uitstalling in de winkels lijkt meer op die van een magazijn dan op een Nederlandse slijterij. De prijzen zijn gigantisch. Veel Noren moeten er overigens een flink eind voor om rijden, want de winkels vind je alleen in de grote en middelgrote steden zoals Trondheim.
Het hele systeem is erop gericht om het alcoholgebruik te reguleren. De winkels bestaan al bijna honderd jaar. Rond 1920 was het drankmisbruik in Scandinavië een grote bedreiging voor de volksgezondheid.
De prijzen zijn fors omdat de accijnzen op alcoholhoudende dranken hemelhoog zijn. Er wordt hier dan ook (officieel) bijna de helft minder alcohol verkocht per inwoner, dan in Nederland. Officieel: want de illegale drank is alom bekend. Thuis gestookte ultra sterke drank (van 90% of meer) is een goedkoop alternatief voor de dure staatswinkels. Overal kun je destilleerapparaten kopen, maar thuis stoken is officieel verboden. Deze dubbele moraal is hier al bijna een eeuw normaal. Bovendien wordt er veel goedkope drank uit Rusland illegaal ingevoerd en Noren die in de grensstreek wonen, doen in Zweden bij de goedkopere Zweedse staatswinkels hun drankinkopen: want daar hebben ze vergelijkbare winkels: de systembolaget. Het drankgebruik is dus vele malen hoger dan de officiële cijfers doen vermoeden.
Sinds een jaar of twintig kun je lichte bieren kopen in de supermarkt, maar ook daar kost een simpel blikje van bekende plaatselijke merken (Ringnes en Hanse) meer dan 3 euro. Buitenlandse bieren zijn ook verkrijgbaar, maar je betaalt er al gauw het dubbele voor, of meer. Een kratje bier? Nee, je koopt bier per flesje of per blikje! Voor een goedkope fles sloeberwijn betaal je al snel een tientje. Over sterke drank zullen we het maar niet hebben, die kun je sowieso beter illegaal kopen. Een week geleden, vlak nadat ik de grens overstak van Zweden naar Noorwegen probeerden twee mannen me nog illegale drank te verkopen langs de weg.
